Bebekler için Montessori
Bugünkü yazımda “Bana kendim yapmayı öğret.” mantığında kendine yeten ve özgüvenli çocuklar yetiştirmeyi hedefleyen son dönemlerin en popüler eğitim metodu montessoriden bahsedeceğim. Ben her ne kadar tamamen bireysel çocuk yetiştirmek yerine anadolu pedagojisini seçtiysem de montessori yöntemini, çocuğun kendine yetebilmesi ve çocuğun özgüvenini geliştirmesi açısından beğendim. Montessori yöntemini henüz hamileyken araştırmaya başlamıştım. Herkes “çocuğa mutfak işleri mi yaptıracaksın, anlaşılan çocuğunu ırgat gibi çalıştıracaksın” diye dalga geçse de gözlemlediğim kadarıyla, en azından hayatının ilk yıllarında çocuk, yetişkinleri izleyip her hareketlerini taklit etmeye çalışıyor ve her işini kendi yapmak istiyor. Biz ebeveynler “aman çocuk yapamaz, aman etraf batar” diye çocuğun içindeki bu isteği yok ediyoruz. Ya da çocuk her şeyi inceleyerek yavaş yaptığı için kendi işlerimizi düşünüp sabredemiyoruz. Sonuç aslında çok kötü boyutlara varabiliyor. İlkokul çağına gidip tuvaletine gidemeyen, ayakkabısını giyemeyen aşırı bağımlı çocuklar maalesef var.
Montessori metodu okul öncesi ve okul dönemi çocuklara uygun görünse de aslında uygulanılan yöntemler doğuştan başlıyor. İşte ilk 6 ay bebekler için montessori aktiviteleri:
Montessori mobilleri
Montessori doğumdan ilk 16-24 haftaya kadar 2-3 haftada bir değiştirmek üzere mobil kullanımını öneriyor. Mobiller bir nevi dönence gibi bir şey ancak genel olarak dönenceden daha basit. Piyasadaki dönenceler ilk üç ay bebeği aşırı uyardığı için önerilmiyor. Montessori mobilleri temelde bebeğin görme duyusunu uyarıyor ve görme gelişimine göre değişiyor. Başlangıçta iki boyutlu ve renksizken ilerleyen haftalarda ana renklerle, renk geçişleriyle ilerliyor 3 boyutlu oluyor. Hatta sonraki haftalarda bebeğin tutabileceği ses çıkarabileceği hale geliyor.
Siyah beyaz şekiller (ilk 3 hafta): Aslında montessorinin ilk üç hafta için önerdiği bir mobil var mı bilmiyorum ama ben dört tane arkalı önlü basit şekil buldum. Yazıcıdan bastırdım ve pvc kaplattırdım.
Munari mobil (3-6. hafta): Ben Türkiye’de montessori mobil satan bir yer bulamafım o yüzden mobilleri kendim yapmaya çalıltım. Bu mobil biraz karışıktı. Ben birebir yapmadım. Daha önceki mobilde yaptığım gibi basit dörtlü şeklinde dengede tuttum. Yine internetten bulup yazıcıdan yazdırıp pvc kaplattım. Üç tane şekil oluyor. 4.sü için şeffaf bir plastik top buldum. Top ağır geldi. Dengeye getirmek için biraz uğraştım.
Sekizgen mobil (6-8. hafta): Bu mobil için ana renklerde kağıt alıp origami yaptım.
Gobbi mobil(8-10. hafta): Bu mobilin özelliği renk geçişlerini göstermesi. Her renkten yapılabilir. Ben maviyi seçtim. Amigurumiyle yapıp içini elyafla doldurdum.
Dansçı, kelebek, balina mobil (10-12. hafta): Bu aylar arası kullanılan 3-4 çeşit mobil var. Burada artık görseller daha kompleks hale geliyor. Yanar dönerli kağıtlar seçilerek çocuğa farklı bir görsel uyaran veriliyor. Ben bu mobil için kırtasiyeye girip şirin, yapışkan, eva kağıdından yapılmış hayvancıklar seçtim. Gözleri böyle patlak patlak dönüyordu.
Temel renkler mobili (12-14. hafta) Bu mobil ahşaptan yapılmış bebeğin kavramasını da stimüle eden bir mobil. Ben bunun için Fisher Price’ın çekince ses çıkaran asılabilen bir oyuncağını aldım.
Asılabilen diğer mobiller (12. haftadan itibaren) Bebeğin kavramasını stimüle etmek için kurdele ucunda zil, ahşap daire, renkli kurdeleler kullanılabiliyor. Ben ahşap daire kullandım ancak zil kullanmadım. Pimpirikli olduğum için çocuk ağzına sokar sonra çözülüverirse genzine kaçar diye korktum. Asılabilen rüzgar gülü oyuncaklarından aldım.
Kavrama oyuncakları: 2. aydan itibaren çocuğun kavramasını stimüle eden materyaller öneriliyor. Genelde kullanılanlar zilli ahşap çubuk, ahşap boncuklar ve amigurumi zilli çıngırak gibi doğal materyallerden yapılmış oyuncaklar. Ancak ben yine çok pimpirikli olduğum için ahşap bocuklar ve ziller genzine kaçar diye korktum. Sadece zilli amigurumi oyuncak yaptım. Oyuncak çıngırak almak isteyenler uygun çıngırağı bulmakta biraz zorlanabilirler. Çünkü montessoriye göre çıngırağın çocuğun eline uyması gerekiyor. Ancak piyasadaki çıngırakların hepsi büyük ve tutma yerleri abuk subuk. Bunun için İkea’nın çıngırağı ve Fisher price’ın marakasını beğendim.
Fisher price’ın marakasındaki yumuşak taraf çocuğun kendisine sertçe çarpmasını da önlüyor.
Ayrıca birkaç çeşit de kendim amigurumiden çıngırak yaptım. Ayrıca şişle top ve uyku arkadaşı da yapmıştım hepsinin toplu fotoğrafını çekmişim. Onu ekliyorum.
Montessorinin 3-4 aydan itibaren iki elin aynı objeyi kavramasını stimüle etmek için ahşaptan yapılmış iç içe geçmiş diskler adını verdikleri bir oyuncak önerisi var. Ben buna benzeyen bir çevirmeli bir oyuncak aldım.
Bebekte kaba motor gelişim: Montessori’ye göre kaba motor gelişimin zamanında gerçekleşmesi önemlidir. Çocuğun doğar doğmaz gelişmeye başlayan ilk kaba motor aktivitesi başı tutmadır. Bunun için çocuğu yüz aşağı bir c yastığın üzerine yatırıp uyaran vererek başını kaldırması sağlanabilir. 2-4 aydan itibaren bebeğin kaba motor gelişimi için yüz üstü yatırılması öneriliyor. Bu pozisyonda bebek kalkmaya çalışırken sırt kasları gelişiyor, zamanla önkolları üzerine geliyor, sürünme ve sonunda emekleme başlıyor. 4. aydan itibaren destekli oturma normal kabul ediliyor. Bunun için bebeği destekleyen koltuklar alınabilir.
Kitap okumak: Montessori doğuştan itibaren her yaşa kitap okumayı öneriyor. Elbette bebeklik çağında yumuşak bir sesle siz okuyacaksınız.
Bebek masajı: Bebek masajı dokunma duyusunu uyararak bebeğin algısını geliştiriyor. Uygun bir masaj yağıyla özelliklede banyo sonrası öneriliyor.