Gençlerin okuma alışkanlıkları üzerine
Z kuşağını anlamak bizler için çok kolay olmayabilir. Biraz aralarına karışmak biraz açık görüşlü olmak gerekiyor. Farklı bir gezegenden gelmiş gibi olmaları normal. Bilgisayar ve internetin içine doğan bu nesil sonuçta farklı bir çağın çocukları. Ayak uydurmadan onları yakalamak mümkün değil. Bu yazımda gençlerin kitap okuma alışkanlıkları ve kitap seçimlerinden bahsetmek istiyorum. Öncelikle şunu söylemek istiyorum ki yeni nesil bizim kadar kitap okumuyor. Biz gençken internet, akıllı telefon bu kadar yaygın olmadığı için kitap okumak daha yaygındı. Şimdi gençler akıllı telefonu kitaba tercih ediyor.
Edebiyat Katili Wattpad
Yeni nesil edebiyat denilince ilk akla gelen platformlardan biri mikrobloglar cenneti, Türkiye’de kullanıcı sayısı 7 milyona varan özgür kitap okuma ve yazma uygulaması Wattpad. Gençlerin kitap yerine akıllı telefon tercih ettiğinden bahsetmiştim. Bu durumda en azından bir süre Wattpad gençlerin kitaba alternatif olarak tercihi oldu.
Fantezi diyarı Wattpad
Wattpad denildiğinde gençlerin vahşi cinsel fantezilerinin yazıldığı bir uygulama akıllara gelmeye başladı. Wattpad’in kendi sansür mekanizması var. Bu yüzden ebeveynler rahat olsun ama bu durum +18 hikaye bolluğunu engelleyemiyor. Wattpad kullanıcıları bu durumdan çok şikayet edip Wattpad’i yerin dibine sokuyor. Sanki elin uygulamasına o hikayeleri yazan yine kullanıcılar değilmiş gibi. Bana göre uygulamayı bu kadar batıracağımıza tercih edilen hikayelere bakıp gençlerin psikolojisini anlamak daha faydalı olabilir. Cinsellik toplumumuzda en fazla dikkat çeken ögelerden biri. Ne kadar tabu olursa o kadar talep ediliyor. Bir diğer dikkat ettiğim şey özellikle genç kızlar arasında sert, kıskanç, yeri geldiğinde kadına şiddet uygulayan, aşağılayan hatta maalesef tecavüz eden erkek kitap karakterlerinin seçilmesi. Bunun yanında tercih edilen kadın karakterlerin pek dişe dokunur özelliği yok. Açıkçası en çok okunan kitaplar bu karakterlerin hastalıklı aşkından başka şey anlatmayan ve okuyana bir şey katmayan kitaplar. Fakat ben hem bu tarz kitapların tercih edilip hem de wattpad’i kötülemeye karşıyım. Sonuçta bu tarz kitapları yine biz tercih ediyoruz. Wattpad’in içeriğini oluşturan biziz. Dönüp bir aynaya bakmamız gerekiyor. Öte yandan televizyon kanallarında da çok farklı şeyler gösterilmediği için gençlerin hayal gücünün ancak bu kadar gelişebildiği için de direkt onları suçlamamak lazım.
Wattpad’de harcanan yetenekler
Ne olduysa oldu 2014’ten sonra yayınevleri Wattpad’i keşfetti. O zaman cümle kurabildiği için bir J.K.Rowling olabileceğini ve Türkiye gibi bir ortamda kitap yazarak milyon dolarlar kazanabileceğini düşünen herkes Wattpad’e aktı. Ancak beklediği ilgi ve teklif gelmeyince bu kişiler Wattpad’e nefret kusmaya başladı. Haklı tarafları şuydu; Wattpad’den çıkan saçma kitaplardan ya da televizyonda çıkan saçma dizilerden daha farklı bir şey yazmıyorlardı ama onları kimse keşfetmiyordu. Belki geç kalmışlardı belki de yeterli çevreleri yoktu belki de yeteri kadar dikkat çekememişlerdi. Ama Wattpad’den yayın dünyasına katılanları kıskanıp körü körüne wattpad’i kötüleyenler yine de Türkiye’de yerli edebiyatın gelişimine bir çelme attılar. Maalesef bu konuda da kapitalizmi kötüleyeceğim çünkü bu kişiler insanlara bir şey katalım edebiyata yön verelim kaygısından çok para ve ün kaygısındaydılar.
Wattpad’in yerli edebiyata katkısı
Ne olursa olsun wattpad sayesinde 200’den fazla yerli yazar kendi alın teriyle yayın dünyasına katılabildi. Önceden mutlaka bir tanıdık ya da sermaye olması gerekirken internette kendi çapında dikkat çekebilen birçok yazar adayı yayınevlerine girdi. Okurların yerli yazarlara talebi arttı ve kitap fuarları katılım rekorları kırdı. Pek çok kişi Wattpad’den çıkan çoğu kitabın okuyana bir şey katmadığı için edebiyata bir şey katmadığını savunsa da şahsen ben de wattpad’den çıkan bir yazar olarak kitabımda Türkiye’de işsizlik, sosyal güvencesizlik, popüler kültürün gençlik üzerine etkileri gibi çok şey işledim ve yüzlerce sosyal mesaj verdim. Tabii ki mükemmel bir kitap yazmadım, amatör bir yazar olarak piyasaya girdim, kitabımda eleştirilecek çok şey var. Ancak benim gibiler de varken Wattpad’deki tüm kitapları boş ve cinsel fantazilerden ileriye gitmeyen kitaplar olduğunu iddia etmenin haksızlık olduğunu düşünüyorum.
Bookstagramlık
İnsanlara yazılardan çok görseller daha cazip geldiği için son zamanlarda kitap tanıtan instagram kullanıcıları olan bookstagramlar yaygınlaştı. Benim kitabım çıktığında bu furya çok yaygındı ve açıkçası bookstagramlardan gelecek eleştiriler konusunda biraz ön yargılıydım. Eleştirmeyi ve okumayı bilmediğimiz için insanların okumadan kitabı kötüleyeceğini düşünmüştüm. Gerçekten de kitapların konusundan ve ne anlattığından hiç bahsetmeyip sadece kitapları kötüleyenler vardı. Kendi çaplarında eserleri kötüleyince karizma olduğunu zanneden ayrı bir kitle varmış. Bookstagramlık da özellikle lise çağında kimlik arayışındaki ergenler için kendilerini entelektüel göstermek için harika bir seçim olabiliyor. Hatta kütüphanesinde görselliği güzel olsun diye kitap alıp fotoğraf çekenler ve kitapları hiç okumayanlar da varmış.
Ama endişelerim de haksız çıktım. Mükemmel yorumlar geldi. Bazı bookstagramlar kitabımla görsel anlamda çok sanatsal çalışmalar yapmış. Kitabımı çok güzel eleştirip tam olarak anlatmak istediklerimi takipçilere anlatmışlar. Güzel eleştiriden kastım olumlu ya da olumsuz ,eksiklerimi de gösteren güçlü yanlarımı da atlamayan eleştiriler. Yoksa isteğim körü körüne övülsün değil, anlatmak istediklerim ulaşsın. Gerçi kitabımı muhtemelen benim neslimden kişiler ya da iyi kitap seçebilen kişiler tarafından okunup yorum yapılmış olması da bunda rol oynamış olabilir. Kitabımı okumadan gömmek isteyen birkaç kişi çıkmadı değil ama muhtemelen başka bookstagramlar apayrı yorum yaptığı için enteresan bir şekilde yorumlarını sildiler ya da değiştirdiler. Bu da ilginç bir sosyolojik inceleme oldu benim için.
Gençlerin kitap seçimi
Kendini kitap kurdu olarak gösteren gençlerin bir kısmının maalesef gerçekten kitap okuduğunu zannetmiyorum. Wattpad yazarları sürekli Sabahattin Ali’yle karşılaştırılıyordu. Sürekli farklı dönemlerde olduğumuzdan, edebiyatın başka yönlere gidebileceğinden bahsediyordum. Karşılığında aldığım beyin yakıcı cevapları hala analiz edememiştim ki en sonunda yazar arkadaşlar maalesef bu sözde okur grubunun Sabahattin Ali’nin öldüğünden haberdar olmadığını söylediler. Bu garip kesim sürekli sadece klasik okunması gerektiğinden, geri kalan kurgu kitapları okuyanların sadece ergenler olduğundan bahsetmelerini de çok kavrayamadım. Çünkü klasikleri okumanın da bir çağı vardır ve genelde ergenken okunur zaten. Yani en azından 15 yıl önce biz klasikleri ergenken okurduk ama ne kadar yeni nesil üzerinde araştırma da yapsam her dediklerine anlam veremiyorum hala. Her neyse kısaca okuyorum diyip ellerinde gezdirdikleri kitaplarla okudukları kitapların farklılık gösterdiğini çok satanlar rafından anlamak mümkün. Genelde yukarıda Wattpad için anlattığım tercihleri basılı kitaplarda da benzeri. Bir diğer dikkat ettiğim nokta kendi kitabımdan da aldığım eleştirilerden de anladığım kadarıyla insanlar kitapları sadece eğlence kaynağı olarak görüyor. Çok düşündürücü olması ya da onlara bir şey katması ikinci planda kalıyor. Hatta bazıları düşündürücü eserlere o kadar uzak kalmış ki resmen beyinleri yanıyor düşündürücü kitaplarla karşılaştıklarında.
Türk yazar mı olurmuş?
Maalesef bu düşüncede olan gençler de varmış. Belki bazı yabancı eserlerden sonra bizde öne çıkan eserler vasat geliyor olabilir ama bu düşüncedekiler hiç konusuna bile bakmada yazar Türkse kitabı okumayı reddediyor ve bunu bir tarz haline getiriyor, kendilerince karizma görünüyorlar. Bu vatandaşlar kendi ülkelerinde olan bitenden ne kadar haberdar ya da gelecekte kendi ülkelerine ne kadar yararlı olabilecekler tartışılır ancak özellikle gençler arasında yaygın olan, Türkiye’de bir şeyler yapmaya çalışan insanları aşağılamanın ezik psikolojisi ayrıca araştırılmalı.