Hamileyken Oruç Tutulur mu?
Her sene hamilelik gruplarında aylarca aynı şey tartışılıyor; ‘hamileyken oruç tutabilir miyim?’. “İlk aylarda tuttum ben”, “son aylarımda da tuttum”, “ikinci trimesterde sorun yokmuş”, “ben doğuma oruç gittim”, “ben doğururken oruçtum” diyenlere rastladım. Söyle söyle dilimde tüy bitti. Ben de yazı yazdım ve bu sene artık kopyala yapıştır yapıyorum. Ve bloga da yazayım dedim.
Normalde kimse kimsenin dini görüşlerine karışmamalı ancak işin içinde sağlık varsa bir sağlıkçı ve bilim insanı olarak kendimi sorumlu hissediyorum. Bakın hamileyken oruç tutmak diyanete göre doğru olabilir ancak onlar tıbbi ve bilimsel verilere göre konuşmuyor. Hamilelikte beslenme bozukluğu ve dehidrasyon şaka değil. Hamilelikte iyot, kalsiyum, vitamin, demir, folik asit gibi pek çok vitamin ve mineral eksikliği çocukta gelişim geriliği, zeka geriliği, geri dönüşsüz hastalıklar, ölü doğum gibi pek çok şeye sebep oluyor. Bunlar çalışmalarla kanıtlanmış şeyler. Benim onlarca spina bifida hastam oldu. Tek sebebi ilk trimesterde folik asit eksikliği.
Tabii oruçla normale göre eksik beslenileceğinin de garantisi yok. İftar ve sahurda bu telafi edilebilir mi? Belki. Ancak bu kadar komplikasyonlar görünürken orucun hiçbir şekilde bebeğe zarar vermeyeceğini gösteren herhangi bir çalışma da yayınlanmadığı için “hamileyken oruç tutun bir şey olmaz.” diyen doktor bilimsel verilerle konuşmuyor ve tıbbi etik kurallara göre hareket etmiyor demektir. Çoğu şeyin hamileler ve bebekler üzerinde etkisi bilinmediğinden önerilmiyor. Mesela pek çok ilacın hamileyken kullanılmamasının sebebi konuyla ilgili yeterli çalışma olmaması. Yani bünyeden bünyeye bile değişebilir. Çok ağır bir ilacı kullanan bir gebenin bebeğine belki zarar gelmeyecek ama belki ötekisine zarar gelecek. Kimse de bile bile risk alıp bir şey olmaz demez. Ayrıca bir şeyin etkisi genellikle çalışmalarda kısa süreli incelenir. Yani doğan çocuğun yirmi sene sonra yakalanacağı bir hastalıkta anne karnındaki beslenmenin etkisi olup olamayacağı bile bir muamma.
Eğer orucun anne karnındaki bebeğe hiçbir zararı olmayacağı ispatlanırsa bile zannımca doktorlar yine orucu önermeyecektir. Çünkü birincisi birtakım problemler yaygın. Mesela pek çok kadında anemi var. Ben D vitamini eksikliği olmayan biriyle tanışmadım diyebilirim. Preeklemsi, hipertansiyon az değil. Gebelik diyabetiyse bizde aşırı yaygın. Yani tam anlamıyla sağlıklı insan çok değil. İkincisi çok sağlıklıysanız bile hamilelikte normalin üstü besin ihtiyaç olacağı ve hiçbir doktor hamilenin oruçta alması gereken ekstraları sabah akşam takip edemeyeceği için yine önermeyecektir. Bizler daha hamilelik ve emzirme durumu yokken bile düzgün beslenmekte zorluk çekiyoruz. Konuyla ilgili yüzlerce kitap yazılıyor. Beslenme uzmanları bile neye ihtiyacımız olduğu konusunda hala tartışma içindeler. Sahur ve iftarda her türlü ihtiyaç bir şekilde karşılansa bile uzun süreli açlık insülin mekanizmasını bozup üçüncü trimesterde ortaya çıkan gebelik diyabetini tetikleyecektir. Yani ikinci trimesterde tutabilirsiniz de yanlıs bir söylem. Gebelik diyabetinin en önemli sonuçlarından biri olan yüksek doğum ağırlığı sebepli zor doğuma bağlı oluşan özürlerle ben her gün karşılaşıyorum maalesef.
Gördüğüm üzere insanlar özellikle sağlık konusunda bir şeyler başlarına gelmeden anlamıyorlar. “Allah korur, bir şey olmaz.” diyorlar. Allah koruyabilir elbette. Bir şey de olmayabilir gerçekten. Mesela benim 11. kattan düşüp ölmeyen hastam oldu. Ama risk sonuçta. Allah korur diye 11. Kattan atlamıyoruz değil mi?
Diğer bir konu emzirme. “Emzirirken oruç tutuyorum, kırkı çıkınca bir şey olmuyor, aman mama verir geçerim, ek gıdaya başladı nasılsa”… Emzirme dönemindeki beslenme bozukluğu ve dehidrasyonun sütün miktarı ve kalitesini azalttığı çalışmalarda gösterilmiştir. Anne sütünün en önemli özelliği çocuğun hayatı boyunca etkili olacak bağışıklık sistemini inşa etmesidir. Anne sütünü eksik almış 30-40 yaşındaki kişilerde basit bir grip bile hızlıca zatüreye çevirebiliyor.
Sağlıklı insanda iftar ve sahurda doğru beslenildiği sürece orucun faydalı olduğuna inanıyorum. Sadece metabolizma yavaşlığıni henüz çözemedim. Ancak 2 yaşında bir çocuğa oruç tutturmuyoruz değil mi? Çünkü onun ihtiyaçları bizden farklı. İskelet sistemi gelişecek, beyni gelişecek. Ancak siz hamileyken ve emzirirken daha küçük çocuklarınıza oruç tutturuyorsunuz. Sizce bu doğru mu? Bence bu ısrarın sebebi neredeyse 3 yıllık ramazan orucunu telafi etme endişesi. Ancak bu bana bencilce geldiği için çok kızıyorum bazen insanları kırıyor da olabilirim. Dediğim gibi oruç faydalı olduğu için çocuğu memeden kestikten sonra haftada iki ya da bir sürekli olarak oruç tutulabilir eger başka bir sağlık sorunu yoksa tabii.
Hamile çok yoğun hasta almadım. Kendi hamilelik deneyimim var ve özürlü çocuklarla on yıldır çalışıyorum. Yine de bu yazıyı yazmadan önce tekrardan literatüre baktım ve uzman doktor tanıdıklarıma sordum. Onlar da hamilelikte orucu kesinlikle ve kesinlikle önermediklerini söylediler.